به گزارش صدای رسانه؛ هوش مصنوعی این روزها با قدم‌های تند وارد همه بخش‌های زندگی انسان شده است؛ اما ورود آن به بخش‌های فرهنگی با نقدها و نظرهای متفاوتی مواجه است. رمانی که توسط هوش مصنوعی نوشته می‌شود یا قطعه موسیقی که توسط هوش مصنوعی ساخته می‌شود تا چه اندازه می‌تواند روی مخاطب تاثیر داشته باشد؟ آیا هوش مصنوعی می‌تواند جای بشر را در حوزه فرهنگ بگیرد؟

عباس بانج‌شفیعی هیات علمی و معاون پژوهش و فناوری دانشگاه ارومیه و علی‌اکبر کمالی‌نهاد عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان و رئیس اتحادیه انجمن‌های ادبی و معلمان سراسر کشور درباره ورود هوش مصنوعی به حوزه شعر و ادبیات توضیحاتی ارائه دادند که در ادامه می‌خوانید.

بسیاری از کشورها هوش مصنوعی را محدود کردند

در برخی از کشورهای توسعه‌یافته شاهد خلق آثار فرهنگی توسط هوش مصنوعی هستیم، به نظر شما آیا بشر و هوش مصنوعی می‌توانند کنار هم در حوزه فرهنگ و ادب فعالیت کنند؟

شفیعی: هوش مصنوعی با چیزی که امروزه با آن مواجه هستیم و چیزی که انتظار می‌رود از آن به عنوان هوش مصنوعی استفاده شود، تفاوتی با ویروس کرونا ندارد. ویروس کرونا انسان را می‌کشد و هوش مصنوعی هویت انسان را از او می‌گیرد، بنابر این خواهش دارم هوش مصنوعی را وارد ادبیات و فرهنگ نکنند.

بسیاری از کشورها هوش مصنوعی را محدود کردند. پارلمان اروپا محدودیت‌هایی برای استفاده از هوش مصنوعی در نظر گرفته است. از نظر من هوش مصنوعی هویت انسان را تغییر می‌دهد و انسان را از انسان بودن خارج می‌کند. زیرا بسیاری از مسائل به او محول می‌شود و آموزش معنی نخواهد داشت. در نتیجه استفاده از هوش مصنوعی انسان‌هایی دنباله رو پرورش پیدا می‌کنند.

از طرفی این خطر را احساس می‌کنم که هوش مصنوعی روزی علیه بشر به پا خواهدخواست. این اتفاق روزی می‌افتد که بشر قادر به دفاع از خودش نیست و در نتیجه آن هویت خود را از دست خواهد داد.

هیچ دارو و واکسنی برای هوش مصنوعی وجود ندارد

آیا ترویج استفاده از هوش مصنوعی، بشر را نسبت به نویسندگان و شاعران بی‌نیاز خواهدکرد؟

شفیعی: برای مثال فرض کنید که از هوش مصنوعی بخواهید درباره یک موضوع غزل بسراید. به نظر شما این غزل به دل می‌نشیند؟ بنابر این آثاری خواهید داشت که مصنوعی است و خلاقیت انسان را از او می‌گیرد. اگر هوش مصنوعی توسعه پیدا کند هیچ دارو و واکسنی پاسخ او را نخواهد داد.

هوش مصنوعی می‌تواند وسیله خوبی برای کمک به جنبه‌های مختلف زندگی بشر باشد، اما چیزی که الان می‌بینم، اینگونه است که بشر همیشه به دنبال میان‌برها است. در زندگی بشر سرعت و رقابت وجود دارد که موجب تخریب طبیعت می‌شود.

در این روزها شاهد سفر مجازی و متاورس هستیم، اینها همه از بلای هوش مصنوعی به سر بشریت آمده است. به نظرم سفر مجازی لذت ندارد. گفته می‌شود سفر به راه سفر است و نه به مقصد.

باید توجه داشت هویت انسان خیلی مهم است و اگر کشته شود برگشتی نخواهد داشت.

هوش مصنوعی هنوز در شعر و ادبیات فارسی وارد نشده است

ورود هوش مصنوعی به ادبیات و خلق آثار ادبی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کمالی‌نهاد: هوش مصنوعی هنوز در شعر و ادبیات فارسی وارد نشده است، هوش مصنوعی در آموزش زبان و ادبیات، کاربرد دارد؛ با توجه به اینکه ادبیات خوراک همه جامعه است و فقط برای رشته زبان و ادبیات فارسی نیست. شاید مطالعه شیمی برای همه جامعه مفید نباشد و همه جامعه را درگیر نکند، اما در حوزه ادبیات کسی را نمی‌شناسید که یک بیت شعر یک گوشه ذهنش حک نشده باشد، یا کسی را پیدا نمی‌کنید که به بزرگان ادب و اندیشمند فرهنگ خود در سطح جهانی افتخار نکند. در ایران همه از ثبت شعر سعدی در سازمان ملل افتخار می‌کنند.

در این روزها بسیاری هستند که برای آموزش فرهنگ و ادبیات از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. فردی برای شناساندن و آموزش بهتر تاریخِ ادبیات، فیلم‌های کوتاه می‌سازد. افرادی با تولید نرم‌افزارها و دست‌افزارها سعی در سرعت بخشیدن به این روند دارند.

همواره تلاش کردیم کنار برگزاری کنگره‌ها و گردهمایی‌ها، برخی فعالیت‌های فرهنگی را برگزار کنیم. مانند معرفی پایان‌نامه برتر تا افرادی که می‌خواهند پژوهش تازه‌ای را رقم بزنند، بتوانند جایی برای ارائه آثار خود داشته باشند. برای مثال در این حوزه در دانشگاه فرهنگیان اقداماتی را برای آموزش زبان و ادبیات فارسی انجام می‌شود. نسل آیندۀ معلمان و دانش آموزان با این سیر عجین‌تر اند. اگر برای کودکی به عنوان دانش‌آموز در مدرسه، فیلم سه دقیقه‌ای از زندگی شهریار منتشر شود، برایش جالب‌تر از گوش دادن به مقالات است.

ممکن است تهیه پادکست و فیلم جای مقاله‌ها را در سال‌های آینده بگیرد؟

کمالی‌نهاد: با اینکه جایگاه مقالات مهم است و همیشه جایگاه خود را حفظ می‌کنند، اما باید در کنار اینها تصاویر شاعران را نمایش دهیم؛ نقشه‌های جغرافیایی برای معرفی شاعران و اندیشمندان درست کنیم و همچنین نمایشگاه‌هایی برای معرفی این شخصیت‌ها و آثار آنها برگزار کنیم. این‌ها برخی اقداماتی است که گاه‌گاه به صورت خلاقانه در همایش‌ها داریم.